Stefan Niculescu (1927-2008)
Ρουμάνος συνθέτης
Ο Στεφάν Νικουλέσκου γεννιέται στο Μορένι της Ρουμανίας το 1927. Σπουδάζει πιάνο, αρμονία και σύνθεση στο Εθνικό Πανεπιστήμιο Μουσικής του Βουκουρεστίου, όπως επίσης και πολιτικός μηχανικός. Παρακολουθεί επίσης μαθήματα ηλεκτρονικής μουσικής με τον Mauricio Kagel στο Μόναχο. Άνθρωπος με μεγάλη μόρφωση, είναι ένας από τους καλύτερους εκπροσώπους της νέας ρουμάνικης μουσικής μέσα από την οποία προβάλλεται μια στρουκτουραλιστική (= η σχετική με τη δομή) αντίληψη. Η μουσική του δέχεται επιδράσεις από τους Enescu, Messiaen και τη Σχολή του Ντάρμσταντ. Χρησιμοποιεί συχνά ανοιχτές φόρμες και μικροπολυφωνία. Αυτή η δημιουργική προσέγγιση έχει ομοιότητες με τη μικροπολυφωνία του Ligeti, αλλά σημαντικές αισθητικές και στυλιστικές διαφορές που ξεχωρίζουν. Μέσα από τα σειραϊκά και τα μοντελιστικά έργα του, συμβάλλει στο πρώτο κίνημα πρωτοπορίας στη μεταπολεμική Ρουμανία. Δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ετεροφωνία που απεικονίζεται στα τελευταία έργα του Ενέσκου και στους παραδοσιακούς μουσικούς πολιτισμούς και αναδιατυπώνει τις τεχνικές σύνθεσής του, που περιλαμβάνουν επίσης στοιχεία από τα σύγχρονα μαθηματικά (όπως στα ορχηστρικά έργα «Hétéromorphie», «Formants» κ.λπ.). Τα επόμενα χρόνια αναπτύσσει την ετεροφωνία σε νέες μορφές, χρησιμοποιώντας μια πιο διατονική γλώσσα, μακριά από τον σειραϊκό χρωματισμό, ενώ στα τελευταία του έργα φτάνει να εναρμονίζει αντίθετες τάσεις: διατονισμό με χρωματισμό, φυσικές με αρμονικές κλίμακες, ομοφωνία με μονωδία. Ο Νικουλέσκου έχει ως στόχο να συνθέσει ένα νέο είδος ιερής μουσικής, που μεταμορφώνει χαρακτηριστικά βυζαντινών, γρηγοριανών και άλλων παρόμοιων παραδόσεων παγκοσμίως (όπως στις τρεις τελευταίες συμφωνίες του: «Opus Dacicum», «Cantos», «Deisis», επίσης στο «Invocatio», «Άξιον», «Ψαλμός» κ.λπ.). Στον τομέα της μουσικολογίας έχει δημοσιεύσει πάνω από 150 μελέτες και ερευνητικά άρθρα σε θέματα όπως η πρωτοπορία, η ετεροφωνία, η μουσική σύνταξη.
Διδάσκει ως λέκτορας και στη συνέχεια ως καθηγητής πιάνου, σύνθεσης και ανάλυσης φόρμας στο Εθνικό Πανεπιστήμιο Μουσικής του Βουκουρεστίου. Η εκπαιδευτική του φύση τον κάνει μέντορα μιας ολόκληρης γενιάς νεώτερων Ραμουμάνων συνθετών, μεταξύ των οποίων και ο Dan Dediu.
Δραστηριοποιείται και σε άλλες θέσεις. Γράφει πολλά άρθρα για την αισθητική της μουσικής και εργάζεται ως ερευνητής στο Institutul de Istoria Artei George Oprescu στο Βουκουρέστι. Ιδρύει το International Week of New Music Festival στο Βουκουρέστι το 1991 και αργότερα διετελεί διευθυντής του. Επιπλέον, δίνει διαλέξεις στο Ζάγκρεμπ, στο Παρίσι, στη Βαλένθια και στο Ferienkurse στο Darmstadt.
Έχει βραβευτεί από τη Ρουμανική Ακαδημία, την Ένωση Ρουμάνων Μουσουργών, την Ακαδημία Καλών Τεχνών του Παρισιού, με το Βραβείο Herder στη Βιέννη και το Διεθνές Βραβείο Κριτικών Δισκογραφικών.
Συνέθεσε κυρίως ορχηστρικά, δωματίου και χορωδιακά έργα που έχουν παρουσιαστεί σε όλο τον κόσμο. Στη δεκαετία του 1970 συνέβαλε στη διάδοση της σύγχρονης μουσικής οργανώνοντας δημόσιες ακροάσεις στο Βουκουρέστι μαζί με τον Şerban Stănciulescu.
Πεθαίνει στο Βουκουρέστι το 2008.
