Ο ΣΥΝΘΕΤΗΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ
Γράφει η Νατάσα Παπαστάθη, καθηγήτρια μουσικής
Manuel de Falla (1876-1946)
Το κατάμαυρο Ισπανάκι
Ισπανός συνθέτης και πιανίστας.
Ο Μανουέλ ντε Φάλια γεννιέται στην Κάδιθ της Ισπανίας το 1876. Ειναι γόνος καταλανοανδαλουσιανής οικογένειας και παίρνει τα πρώτα μαθήματα μουσικής από τη μητέρα του. Αρχίζει σπουδές αρμονίας και σύνθεσης κι όταν η οικογένεια μετακομίζει στη Μαδρίτη, ολοκληρώνει τη μουσική του παιδεία με δασκάλους τον Πεντρέλ και τον Αλμπένιθ και κερδίζει το Βραβείο Πιάνου από το Βασιλικό Ωδείο της Μαδρίτης. Δείχνει ενδιαφέρον για τη λογοτεχνία και τη δημοσιογραφία και ιδρύει τα λογοτεχνικά περιοδικά «El Burlón» και «El Cascabel». Αρχίζει τη διδασκαλία για να βοηθήσει τα οικονομικά της οικογένειας, ενώ συνθέτει με επιτυχία έργα που σταδιακά γίνονται γνωστά. Οι περιοδείες του ως πιανίστα τον οδηγούν στο Παρίσι, όπου γοητευμένος από την καλλιτεχνική ζωή, παραμένει εκεί επτά χρόνια, συναναστρεφόμενος με δημιουργούς όπως ο Ντεμπυσί, ο Ραβέλ, ο Στραβίνσκι, ο Ντικά (που τον αποκαλούσε «το κατάμαυρο Ισπανάκι» εξαιτίας του ύψους του και του ντυσίματός του) και ο Πικάσο. Εκεί, ο Βασιλιάς Αλφόνσο ο 13οςγια τη μουσική του προσφορά του απονέμει μια πλουσιοπάροχη βασιλική επιχορήγηση. Με την έκρηξη του Α Παγκοσμίου Πολέμου ο Ντε Φάλια επιστρέφει στη Μαδρίτη οπου ανεβάζει το μπαλέτο του «Ο Μάγος Έρως». Μετά τον πόλεμο γνωρίζει μεγάλες επιτυχίες με τα έργα του, όπως με το μπαλέτο «Το τρίκωχο καπέλο»που γράφεται για τα Ρωσικά Μπαλέτα του Ντιάγκιλεφ σε σκηνογραφία του Πικάσο. Το 1919 μετακομίζει στη Γρανάδα σε ένα σπίτι κοντά στα ανάκτορα της Αλάμπρα. Εκεί ζει για είκοσι χρόνια μια ήσυχη ζωή περιστοιχισμένος από στενό κύκλο φίλων, μεταξύ των οποίων και ο Λόρκα. Τα χρόνια παραμονής του στη Γρανάδα ο Ντε Φάλια αναπτύσσει μια όλο και βαθύτερη σχέση, εφαρμόζοντας τις διδαχές του Πεντρέλ, με την ισπανική μουσική, αφομοιώνοντας την και αναδεικνύοντάς την σε έργα όπως «Το κουκλοθέατρο του μαστρο-Πέντρο», το «Κοντσέρτο για τσέμπαλο και πέντε όργανα» κ.α. Τα τελευταία χρόνια της παραμονής του στη Γρανάδα αρχίζει να συνθέτει την «Ατλαντίδα» μια δραματική καντάτα, την οποία άφησε ημιτελή και ολοκληρώθηκε μετά το θάνατό του από τον Ερνέστο Αλφτέρ.Κατευθύνεται και εγκαθίσταται στην Αργεντινή, όπου είναι και ο τελευταίος σταθμός της ζωής του. Στο Μπουένος Άιρες παρουσιάζει την πρεμιέρα του έργου του «Σουϊτα Homenajes». Το 1940 ορίζεται Ιππότης του Τάγματος του Βασιλιά Αλφόνσου του 10ου στην Καστίλλη. Η κυβέρνηση του Φράνκο του προτείνει μεγάλη σύνταξη αν επέστρεφε στην Ισπανία, αλλά αρνείται. Οι πολιτικές αναταραχές των τελευταίων χρόνων του κοστίζουν την υγεία του που αρχίζει να φθίνει κι έτσι αποσύρεται και μετακομίζει σε ορεινή περιοχή όπου τον φροντίζει η αδερφή του. Εξάλου δεν είχε δημιουργήσει δική του οικογένεια. Πεθαίνει από καρδιακή ανακοπή το Νοέμβριο του 1946 στην Άλτα Γκράσια της Κόρδοβα της Αργεντινής. Σε χειρόγραφό του είχε δηλώσει ότι ήθελε να ταφεί στην Αργεντινή. Η Ισπανική πρεσβεία όμως αποφάσισε να τον φέρει πίσω. Ένα χρόνο μετά το θάνατό του η σορός του ματαφέρθηκε στην Ισπανία και φυλάσεται σε κρύπτη στον Καθεδρικό ναό του Κάδιθ.
Ο Ντε Φάλια στράφηκε περισσότερο προς το πνεύμα της παράδοσης αφού έμαθε ν’ αγαπά της λαϊκή μουσική της πατρίδας του από το δάσκαλό του Πεντρέλ. Βραβεύτηκε από την Ακαδημία Καλών Τεχνών της Μαδρίτης για τη δίπρακτη όπερά του «Σύντομη ζωή». Ήταν βαθειά ευσεβής, υπερευαίσθητος και συνεσταλμένος. Η μεγαλύτερη αξία της μουσικής του είναι η ικανότητά του να πραγματεύεται πατρογονικούς μύθους και παραδόσεις και να τους μετετρέπει σε αρχέτυπα της «ισπανικότητας». Ο Ντε Φάλια συγκαταλέγεται, μαζί με τους Μπάρτοκ και Στραβίνσκι, στους μεγάλους ανανεωτές της έντεχνης μουσικής που ενσωμάτωσαν στις συνθέσεις τους στοιχεία της φολκλορικής παράδοσης. Πολύ γνωστά είναι τα έργα του «Νύχτες στους κήπους της Ισπανίας», Ισπανική Ραψωδία», «Ο Μάγος Έρως» κ.α.
Ο συνθέτης Manuel de Falla, όπως απεικονίζεται σε ένα πρώην νόμισμα που εκδόθηκε στην Ισπανία το 1970
