Ο ΣΥΝΘΕΤΗΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ
Γράφει η Νατάσα Παπαστάθη, καθηγήτρια μουσικής
Fernando Sor (1778-1839)
Ο Beethoven της Κιθάρας
Ισπανός κλασικός κιθαριστής και συνθέτης.
Γεννιέται στη Βαρκελώνη το 1778 σε μια πλούσια οικογένεια με παράδοση στο στρατιωτικό επάγγελμα. Κι ενώ γαλουχείται για να το ακολουθήσει, έχοντας μια επαφή με την ιταλική όπερα και στη συνέχεια με την κιθάρα, οι στόχοι του και οι επαγγελματικοί του σκοποί αλλάζουν άρδην. Οι γονείς του δε δίνουνσημασία στην επιθυμία του νεαρού αγοριού και κάνουν το καθετί ώστε να μην αποσπαστεί από τη βασική του εκπαίδευση. Παρ’ όλα αυτά, ο μικρός Φερνάντο για να τους εντυπωσιάσει αρχίζει να γράφει τραγούδια και μάλιστα επινοεί έναν δικό του τρόπο μουσικής γραφής για να σημειώνει τις εμπνεύσεις του. Στα δώδεκα χρόνια του παρατηρεί το ταλέντο του ο επικεφαλής του Καθεδρικού Ναού της Βαρκελώνης και πείθει τους γονείς του να τον εγγράψουν στο σχολείο του Ναού. Πολύ σύντομα μένει ορφανός από πατέρα και η μητέρα του μη έχοντας την απαιτούμενη οικονομική ευχαίρεια διακόπτει τις σπουδές του γιου της. Σχεδόν άμεσα, ο ηγούμενος του περίφημου μοναστηριού Santa Maria deMontserrat, ακούγοντας για το ταλέντο και την έφεση του νεαρού, του παρέχει οικονομική βοήθεια για να συνεχίσει τις σπουδές του και να παρακολουθεί τα μαθήματα χορωδίας στο μοναστήρι. Η μητέρα του, καθώς βλέπει πως το παιδί έχει προσκολληθεί στη μουσική, εις βάρος των υπόλοιπων γνώσεων, με την παρότρυνση φίλων, τον απομακρύνει από το μοναστήρι και τον γράφει σε στρατιωτικό σχολείο για τέσσερα χρόνια. Εκεί ο Φερνάντο, παρά τις στρατιωτικές απαιτήσεις, βρίσκει χρόνο να ασχοληθεί με αυτό που τόσο αγαπάει και αρχίζει τη σύνθεση μουσικής για το στρατό.
Όταν ο Ναπολέοντας εισβάλλει στην Ισπανία το 1808, ο Σορ αρχίζει να γράφει εθνικιστικήμουσική για κιθάρα, συνοδευόμενη συχνά από πατριωτικούς στίχους. Παίρνει υψηλόβαθμη θέση στον αγώνα κατά των Γάλλων και όταν η χώρα του χάνει τη μάχη φεύγει για τη Γαλλία, όπου μένει μέχρι το τέλος της ζωής του, φοβούμενος την ισπανική εκδίκηση. Εκεί διδάσκει κιθάρα και συνθέτει υπέροχη μουσικήπου δε γίνεται αποδεκτή από το Γαλλικό κοινό. Μετακομίζει στο Λονδίνο για οκτώ χρόνια, προσπαθώντας να χτίσει εκεί μια ισχυρή μουσική παρουσία γράφοντας μπαλέτα και αργότερα στη Μόσχα, για να επιστρέψει εν τέλει στο Παρίσι. Κατά τη διάρκεια της συνταξιοδότησής του, συνθέτει τα περισσότερα από τα κλασικά έργα του για κιθάρα, προσαρμοσμένα στις απαιτήσεις του κοινού και των κιθαριστών, αναφερόμενος με πικρία στην τύχη των συνθέσεών του και την κριτική που τους ασκείται. Αξιοσημείωτο έργο του είναι η «Μέθοδος για την ισπανική κιθάρα», ένα βιβλίο 30 σπουδών που σήμερα εξακολουθεί να θεωρείται κορυφαίο στη συμβολή του για την εκμάθηση του οργάνου. Στη Μέθοδο αναφέρει επίσης, πως έδωσε εντολή να κατασκευαστούν κιθάρες στο Λονδίνο και το Παρίσι σύμφωνα με την καθοδήγησή του, αλλά ποτέ δε βρέθηκαν(!)…
Η δημιουργική αξία των συνθέσεων κιθάρας του Σορ είναι υψηλή. Οι ιδέες του είναι φρέσκιες και διακριτικές. Η αρμονία είναι επιδέξια και εκπληκτικά ποικιλόμορφη, με τολμηρές βασικές αλλαγές και με πλούσια ανάπτυξη. Το στιλ του αρκετές φορές, θυμίζει Χάυντν και Μότσαρτ.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του είχε γίνει περιζήτητος δάσκαλος και σολίστας κιθάρας στο Παρίσι. Κρατώντας σημείωσεις ημερολογίου από τη ζωή του, αποκαλύπτει πόσο είχε αγαπημένες και νοσταλγικές αναμνήσεις από την παραμονή του στο μοναστήρι Santa Maria deMontserrat στην παιδική του ηλικία. Παθαίνει κατάθλιψη και πεθαίνει από καρκίνο της γλώσσας και του λάρυγγα το 1839. Μετά το θάνατό του οι συνθέσεις του πέφτουν σε αφάνεια, όπως και η κλασική κιθάρα, έως ότου ο Ισπανός συνθέτης και κιθαριστής ΑντρέςΣεγκόβια φροντίζει για την αναβίωση αυτή τον 20ο αιώνα.
Ο τάφος του Sor στη Μονμάρτη
