Aram Khachaturian (1903-1978)
«Η Οκτωβριανή Επανάσταση άλλαξε ριζικά ολόκληρη τη ζωή μου και, αν έχω πραγματικά εξελιχθεί σε έναν σοβαρό καλλιτέχνη, τότε είμαι ευγνώμων μόνο στους ανθρώπους και στη σοβιετική κυβέρνηση. Σ’ αυτόν το λαό είναι αφιερωμένη ολόκληρη η συνειδητή ζωή μου, όπωςείναι και όλες τις δημιουργικές εργασίες μου»
Aram Khachaturian
Ο Εθνικός θησαυρός
Αρμένιος συνθέτης και μαέστρος.
Ο Αράμ Χατσατουριάν γεννιέται στην Τιφλίδα το 1903. Σπουδάζει στο Μουσικό Ινστιτούτο Gnessin σύνθεση και τσέλο με άμεσες διακρίσεις, στη συνέχεια στο Ωδείο της Μόσχαςκαι ταυτόχρονα Βιολογία στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας. Μεγαλώνοντας, ενουσιάζεται με τις ιδέες του Κομμουνισμού και δηλώνει άθεος. Σχετικά με την επίσκεψή του στο Βατικανό δήλωσε: «Είμαι άθεος, αλλά είμαι γιος των Αρμενίων, λαό που υιοθέτησε πρώτος τον Χριστιανισμό, και το να επισκέπτομαι το Βατικανό είναι καθήκον μου».
Διδάσκει στο Μουσικό Ινστιτούτο Gnessin και στο Ωδείο της Μόσχας, ενώ ταυτόχρονα ασχολείται με τη διεύθυνση ορχήστρας. Στους μαθητές του τονίζει πάντα το ρόλο της λαϊκής μουσικής, προσπαθώντας να τους εμφυσήσει την ιδέα ότι «οι συνθέτες πρέπει να κατέχουν την εθνική λαϊκή μουσική τους κληρονομιά». Παίρνει τη θέση του Γραμματέα της Ένωσης των Σοβιετικών Συνθετών, μια θέση που κατέχειμέχρι το θάνατό του. Παντρεύεται τη συνθέτιδα Νίνα Μακάροβα.
Καθώς τρέφει ένα ισχυρό εθνικό πνεύμα εμφανίζει ένα έργο με έντονο το φολκλόρ της πατρίδας του. Αφιερώνεται ιδιαίτερα στην ανάπτυξη της αρμενικής μουσικής καθώς θεωρείται αυθεντία της τουρκμενικής και αζερμπαϊτζανικής μουσικής. Η μουσική του ξεχωρίζει για το δυναμισμό της ενορχήστρωσης, τη σωστή θέση κάθε οργάνου μέσα στην ηχητική εικόνα. Το στυλ του χαρακτηρίζεται από πολύχρωμες αρμονίες, σαγηνευτικούς ρυθμούς, δεξιοτεχνία, αυτοσχεδιασμούς, και αισθησιακούς ήχους. Οι «εύκολες», αλλά όχι «λαϊκές» με τη στενή έννοια, μελωδίες του συγκινούν τον κάθε ακροατή.
Το 1948 κατηγορείται, μαζί με τους Ντμίτρι Σοστακόβιτς και Σεργκέι Προκόφιεφ, για αστικοποίηση της μουσικής τους από την Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ρωσίας. Παραδεχόμενος την ενοχή του αποκαθιστά την πρότερη εύνοια του καθεστώτος. Μετά όμως το θάνατο του Στάλιν καυτηριάζει δημόσια την εις βάρος του εκείνη κατηγορία. Το 1954 ονομάστηκε «Καλλιτέχνης του Λαού της Σοβιετικής Ένωσης».
Τα γνωστότερα έργα του είναι τα μπαλέτα Spartacus και Gayane με το δημοφιλέστατο «Sabre Dance», η σουΐτα Masquerade, το κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα και το κοντέρτο για βιολί και ορχήστρα. Το Adagio της Gayane χρησιμοποιήθηκε, μεταξύ άλλων, στην ταινία «2001: Οδύσσεια του Διαστήματος».Συνέθεσε επίσης τον «Ύμνο της Αρμενικής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας» και μουσική για κινηματογράφο. Τιμήθηκε με πολλά βραβεία ρωσικά, μεταξύ των οποίων δύο φορές με το βραβείο Στάλιν καθώς και ευρωπαϊκά.
Πεθαίνει στη Μόσχα το 1978. Θεωρείται ο πιο διάσημος Αρμένιος συνθέτης του 20ουαιώνα.
«Η μουσική του Χατσατουριάν ενσωματώνει αμερικανικά χαρακτηριστικά και αποκαλούσε τις Ηνωμένες Πολιτείες “δεύτερη πατρίδα του” σε σχέση πάντα με τις μουσικές επιρροές,
κυρίως λόγω της αίσθησης της αισιοδοξίας στα έργα και τον τρόπο ζωής του»
Συνθέτης
«Μεταφέρει στον 20ο αιώνα το πολύχρωμο και λαϊκά εμπνευσμένο στυλ των Ρώσων συνθετών του 19ου αιώνα όπως του Ρίμσκυ-Κόρσακοφ και του Τσαϊκόφσκι»
Συμφωνική Ορχήστρα του Τορόντο
«Προκόφιεφ, Σοστακόβιτς και Χατσατουριάν “οι τρεις σύγχρονους γίγαντες”
της Σοβιετικής Ένωσης»
«Οποιαδήποτε από τις συνθέσεις του θυμίζει μελωδική γραμμή των Αρμενίων. Ωστόσο, τα έργα του έχουν σημαντική διαφορά από τα συμβατικές ενορχηστρώσεις των λαϊκών θεμάτων. Έχουν ζωντανούς ρυθμούς και αναδεύουν ήχους από τη χορευτική μουσική του Καύκασου, αλλά την ίδια στιγμή είναι πρωτότυπες συνθέσεις που επαναδιατυπώθηκαν με νέο τρόπο και σύμφωνα με την ευρωπαϊκούς μουσικούς κανόνες, με αποτέλεσμα έναν ήχο μοναδικό»
Διευθυντής Αρμενικού Εθνικού Ινστιτούτου στην Ουάσιγκτον
Ο Αράμ Χατσατουριάν με τη συνθέτιδα σύζυγό του Νίνα Μακάροβα
