Anton Bruckner (1824-1896)
«Μέσα από τα έργα του Μπρούκνερ εκφράζεται ένα πνεύμα εντυπωσιακά γνήσιο, που δεν υπαγορεύεται ούτε διαμορφώνεται από επιρροές»
(…)
Ο Τιτάνας της συμφωνίας
Αυστριακός συνθέτης και οργανίστας.
Ο Μπρούκνερ γεννήθηκε τον Σεπέμβριο του 1824 από μια φτωχική οικογένεια. Ο πατέρας του, από τον οποίο πήρε τις πρώτες μουσικές γνώσεις, ήταν δάσκαλος σε σχολεία της επαρχίας. Σε πολύ νεαρή ηλικία έγινε χορωδός στο μοναστήρι του Αγίου Φλόριαν. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Μουσικής της Βιέννης ενώ παράλληλα έπαιρνε ιδιαίτερα μαθήματα σύνθεσης από τον Ζίμον Ζέχτερ και τον Όττο Κίτσλερ, ο οποίος ήταν δέκα χρόνια νεότερός του και ήταν εκείνος που τον ενθάρρυνε να στραφεί προς τον Βάγκνερ, του οποίου η επιρροή υπήρξε καθοριστική για το έργο του. Εργάστηκε ως δάσκαλος σε διάφορες επαρχιακές πόλεις και χωριά της πατρίδας του. Διορίστηκε πρώτος οργανίστας στο καθεδρικό ναό του Λιντς και γρήγορα απέκτησε παγκόσμια φήμη ως οργανίστας. Το 1867 υπέστη νευρικό κλονισμό από υπερκόπωση. Όταν τον επόμενο χρόνο ανάρρωσε έφυγε για τη Βιέννη, όπου διορίστηκε καθηγητής εκκλησιαστικού οργάνου και θεωρητικών στο ωδείο της πόλης. Ήταν καλός δάσκαλος, φιλικός, ευαίσθητος, πολύ αγαπητός και σεβαστός στους μαθητές του. Η αθωότητα και η αφέλεια του χαρακτήρα του ορισμένες φορές δημιουργούσε προβλήματα. Τις μαθήτριες του ωδείου όπου εργαζόταν τις αποκαλούσε συχνά-πυκνά «Αγαπούλα μου», χωρίς να έχει πονηρό σκοπό. Αυτή η οικειότητα όμως που ήθελε να αποκτήσει έγινε τροφή για δυσμενή σχόλια. Είχε επίσης και φανατικούς οπαδούς όπως ο Μάλερ και ο Βολφ, όντες μαθητές του ωδείου. Κατά τα τέσσερα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Μπρούκνερ αντιμετώπιζε καρδιακά προβλήματα τα οποία τον έκαναν αδύναμο και σε ορισμένες φάσεις ανήμπορο να αναπνεύσει. Το τελευταίο του έργο υπήρξε η ένατη συμφωνία σε ρε ελάσσονα η οποία έμεινε και ημιτελής κατά τον θάνατό του το 1896. Κατόπιν επιθυμίας του τάφηκε στον Άγιο Φλόριαν, κάτω από το εκκλησιαστικό όργανο.
Ο Μπρούκνερ πήρε τον τίτλο του Λέκτορα αρμονίας και αντίστιξης στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης και θεωρείται κορυφαίος συμφωνιστής του 19ου αιώνα. Η αναγνώριση του ως συνθέτη άργησε να έρθει, ενώ αποτέλεσε σημείο αναφοράς πολλών συνθετών των επόμενων γενεών. Η μουσική του είναι πρωτότυπη, αν και μαρτυρά την επιρροή των Βάγκνερ και Μπετόβεν και είναι εύκολα αναγνωρίσιμη λόγω ορισμένων χαρακτηριστικών, όπως η συχνή και πολύ πρωτότυπη χρήση των χάλκινων πνευστών. Οι συνθέσεις του, που έχουν μεγάλη διάρκεια, χαρακτηρίζονται από μια απλοϊκότητα και αγαθότητα. Η βαθειά θρησκευτική πίστη του έπαιξε σημαντικό ρόλο στη μουσική του. Η προσευχή του ήταν μια διαδικασία που ενίσχυε τις δημιουργικές του δυνάμεις. Προσευχόταν πάντα πριν καθήσει στο εκκλησιαστικό όργανο για να συνθέσει. Την 9η συμφωνία του – τελευταίο του έργο – την αφιερώνει στον «καλό Θεό». Η πίστη του έγινε ένα με τη ζωή του αφού υπήρξε «κοσμοκαλόγερος», ένας μοναχός χωρίς ράσο. Λόγω της εξαιρετικής του ευλάβειας του αποδόθηκε ο τίτλος «Ο μουσικός του Θεού». Ο Μπρούκνερ άργησε να απολαύσει την αναγνώριση του έργου του, αλλά 50 χρόνια μετά το θάνατό του ο Αδόλφος Χίτλερ έγινε ένθερμος θαυμαστής της ρομαντικής του μεγαλοφυΐας – ίσως γιατί o Μπρούκνερ ήταν αυστριακός και είχε δεσμούς με τον Βάγκνερ, τον οποίο ο Χίτλερ θαύμαζε απεριόριστα. Οι κριτικές που δεχόταν αρχικά για την έλλειψη επιτυχίας των συμφωνιών του των έθλιβαν βαθύτατα. «Αυτόν που θέλω να καταστρέψω τον καταστρέφω», έλεγε ο Βιεννέζος μουσικοκριτικός Έντουαρντ Χάνσλικ, ενώ ο ίδιος ο Μπρούκνερ μετά απ’ τα φαρμακερά σχόλια του κριτικού έγραψε σ’ έναν φίλο του: «Όλη η χαρά και η απόλαυση έχουν χαθεί από τη ζωή μου – φαίνεται ότι είναι πέρα για πέρα άσκοπη και μάταιη».
Τα σπουδαιότερα έργα του Μπρούκνερ είναι οι 11 συμφωνίες του, από τις οποίες οι πρώτες δύο έμειναν χωρίς αριθμό, έχοντας τα ονόματα «Μαθητική Συμφωνία» και «Νούμερο 0» αντίστοιχα.
«Μέσα από τα έργα του Μπρούκνερ εκφράζεται ένα πνεύμα εντυπωσιακά γνήσιο, που δεν υπαγορεύεται ούτε διαμορφώνεται από επιρροές»
Άγνωστος συγγραφέας
«Θεωρώ καθήκον μου να εργαστώ για την αναγνώριση του Μπρούκνερ»
Βιολονίστας-Άρτουρ Νίκις
«Ένα φάντασμα της 9ης συμφωνίας του Μπετόβεν που αποκτά φιλικές σχέσεις με τις «Βαλκυρίες» του Βάγκνερ και καταλήγει ποδοπατημένο κάτω από τα πέλματά τους»
Έντουαρντ Χάνσλικ
Για την πρεμιέρα της 3ης Συμφωνίας του Μπρούκνερ
που ήταν αφιερωμένη στον Βάγκνερ
«Η αρχή όλων σχεδόν των συμφωνιών του Μπρούκνερ μοιάζει με την αυγή μιας λαμπρής μέρας στη βουνοκορφή, όπου το γκρίζο της αναδεικνύεται όλο και φωτεινότερο από τις πρώτες ακτίνες του ήλιου»
Βιογράφος-Μαξ Άουερ
«Η πρωτοτυπία του είναι αδιαμφισβήτητη και διακρινόταν ακόμη και την εποχή που η ατομικότητα ήταν περιζήτητη»
Άγγλος συνθέτης-Ρόμπερτ Σίμπσον
«Ένα και μόνο χτύπημα στα κύμβαλα από τον Μπρούκνερ αξίζει όσο και οι τέσσερις συμφωνίες του Μπραμς μαζί!…»
Αυστριακός συνθέτης Ούγκο Βολφ
