Δευτέρα 4 Μαΐου σήμερα με νέο άρθρο από την κ. Νατάσα Παπαστάθη καθηγήτρια μουσικής.
Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791)
«Έμαθα από τον Χάυδν πώς να γράφω κουαρτέτα»
«Η μουσική δεν πρέπει να προσβάλλει το αφτί, αλλά να είναι ευχάριστη στον ακροατή. Με άλλα λόγια, δεν πρέπει ποτέ να παύει να είναι μουσική»
«Είμαι συνθέτης και δεν μπορώ να θάψω το ταλέντο μου για τη σύνθεση, που ο Θεός μου χάρισε με τόση απλοχεριά, ξοδεύοντας τις ώρες μου με το δασκαλίκι»
Wolfgang Amadeus Mozart
Το παιδί θαύμα
Αυστριακός συνθέτης της εποχής του κλασικισμού, εκτελεστής πληκτροφόρων, βιολιστής, βιολίστας και διευθυντής ορχήστρας. Είναι το λαμπρότερο μουσικό φως στην ιστορία της μουσικής. Έδειξε εξαιρετικά πρόωρη ωριμότητα, παίζοντας πληκτροφόρα σε ηλικία 3 ετών και συνθέτοντας από τα 5!… Είναι ένα αληθινό θαύμα της Θείας Πρόνοιας. Κάτω από ένα καχεκτικό παρουσιαστικό, έκρυβε μια εξαιρετική ποιότητα ψυχής, προικισμένης με άπειρα εφόδια, που η φύση δεν τα χαρίζει παρά μια ή δύο φορές κάθε αιώνα στους μεγάλους προνομιούχους.
Γιος μουσικού, του Λεοπόλδου Μότσαρτ, ήταν μαζί με την κατά τρία χρόνια μεγαλύτερη αδερφή του Νάνερλ, τα δύο επιζήσαντα από τα επτά παιδιά της οικογένειας. Ο πατέρας άρχισε να διδάσκει στην 6χρονη Νάνερλ πληκτροφόρο, αλλά ο 3χρονος Βόλφγκανγκ ήταν αυτός που μπουσούλησε στο πιάνο κι άρχισε να βρίσκει νότες και συγχορδίες. Ήδη από τεσσάρων ετών είχε ξεπετάξει τα βιβλιά της αδερφής του και σύντομα έπαιζε σ’ ένα βιολί που παραήταν μεγάλο γι’αυτόν. Ο Λεοπόλδος ενθουσιάστηκε βλέποντας ότι η φύση άνοιξε στον πρόωρα ανεπτυγμένο γιο του το δρόμο για τη «μεγάλη ζωή». Έτσι λοιπόν, η οικογένεια άρχισε να “διαφημίζει” τον μικρό Μότσαρτ με επισκέψεις σε διάφορες χώρες και Αυλές, όπου εντυπωσίαζε και μάγευε το ακρωατήριο, τύχαινε δε ιδιαίτερων τιμών και διακρίσεων και φυσικά όλα αυτά έφερναν χρήματα στην οικογένεια που πλέον περνούσε τα βράδια της με την κοινωνική ελίτ. Τα χρόνια περνούσαν κι όλοι μιλούσαν για το φαινόμενο Μότσαρτ ως σολίστα. Βέβαια, τα παιδιά-θαύματα δεν έχουν τη δυνατότητα να ζήσουν σαν πραγματικά παιδιά. Και επίσης, καθώς μεγαλώνουν χάνουν αυτόν τον τίτλο και την αίγλη τους. Στο διάρκεια της εφηβείας του λοιπόν, ξεδίπλωσε και το ταλέντο του στη σύνθεση, οπότε ήταν ένας ολοκληρωμένος μουσικός. Ο πατέρας του συνέχιζε κατά πιεστικό τρόπο να τον προωθεί για να φέρνει χρήματα στην οικογένεια. Οι επικρίσεις ότι ο Λεοπόλδος εκμεταλλευόταν τον γιο του έδιναν κι έπαιρναν. Ο θάνατος της μητέρας του στοίχισε πολύ στον μικρό Μότσαρτ, ο οποίος έμεινε αντιμέτωπος με την μεγαλομανία του πατέρα του.
Ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε την Κονστάντσα Βέμπερ με την οποία απέκτησαν 6 παιδιά, αλλά δυστυχώς επιβίωσαν μόνο δυό αγόρια. Μέχρι τον θάνατο του Λεοπόλδου, όλες οι προσπάθειες του Βόλφγκανγκ να χτίσει μια πιο ώριμη σχέση πατέρα-γιου είχαν αποτύχει. Για τον Λεοπόλδο, η ενήλικη ζωή του γιου του ήταν προσβολή στην πατρική κηδεμονία. Στη διαθήκη του τα έγραψε όλα στη Νάνερλ, παρ’ ότι η μικρή περιουσία της οικογένειας οφείλονταν στον ταλαντούχο γιο. Μετά τον θάνατο και του πατέρα του, ο Μότσαρτ αγωνιζόταν να ζήσει με τις συνθέσεις του. Παρά τις κάποιες επιτυχίες, η απόλυτη άγνοιά του για οικονομικά θέματα τον οδήγησε σε προβληματικές αποφάσεις και η οικογένεια βρέθηκε καταχρεωμένη. Η υγεία της συζύγου του είχε επιβαρυθνεί από τις πολλές εγκυμοσύνες και περνούσε αρκετούς μήνες σε ακριβά σανατόρια.
Το 1791-τον τελευταίο χρόνο της σύντομης ζωής του- τα πράγματα βελτιώθηκαν. Η σταδιοδρομία του έφτασε ξανά στο απόγειό της με τον «Μαγικό Αυλό» και την «Βασίλισσα της νύχτας». Τότε ήταν που αρρώστησε βαριά και όντως κλινήρης άρχισε να γράφει το περίφημο Ρέκβιεμ, που έμελε να είναι και το κύκνο άσμα του. «Τελείωσα χωρίς να δοκιμάσω τους καρπούς του ταλέντου μου. Η ζωή μου όμως ήταν πολύ ωραία, η καριέρα άρχισε με πολύ καλούς οιωνούς, αλλά κανείς δεν μπορεί ν’ αλλάξει το πεπρωμένο του. Ούτε να μετρήσει τις μέρες του. Πρέπει να κάνει υπομονή, να ενεργεί όπως αρέσει στη Θεία Πρόνοια. Τελειώνω…να, το νεκρώσιμο τραγούδι μου που δεν πρέπει ν’ αφήσω ατελείωτο. Έχω κιόλας τη γεύση του θανάτου στη γλώσσα μου». Πέθανε σε ηλικία μόλις 35 ετών αφήνοντας μισοτελειωμένο το έργο του, το οποίο η Κονστάντσα ανέθεσε σε κάποιον μαθητή του να το ολοκληρώσει.
Η μουσική του ήταν «υπέρ – εθνική» και συνδύαζε ιταλικά, γαλλικά, αυστριακά και γερμανικά στοιχεία. Γιγαντιαίο επίτευγμα της κλασικής εποχής, η μουσική του Μότσαρτ είναι επηρεασμένη από πολυάριθμους συνθέτες – πολλούς από τους οποίους ο ίδιος συναντούσε ταξιδεύοντας στην Ευρώπη. Μ’ αυτόν τον τρόπο δέχονταν πολλά ερεθίσματα, τα οποία όμως μετασχημάτιζε πάντα η μεγαλοφυΐα του. Άλλαξε την πορεία της συμφωνίας, του κοντσέρτου για πιάνο, του κουαρτέτου εγχόρδων, της σονάτας και πολλών άλλων επιπλέον, όχι με επαναστατική διάθεση, αλλά με τη φυσική ανωτερότητα της μουσικής του. Αγαπημένο είδος του η όπερα. Τη στιγμή που στη Γερμανία και στην Αυστρία κυριαρχεί η ιταλική όπερα, ο Μότσαρτ θεμελιώνει τη γερμανική. Τόσο στις σοβαρές όσο και στις κωμικές όπερές του η σκιαγράφηση των χαρακτήρων, που τις πιο πολλές φορές τους παίρνει από την καθημερινή ζωή, είναι αξιοθαύμαστη. Ίσως το μόνο στοιχείο που λείπει από τη μουσική του είναι η λατρεία της φύσης, ανάγκη που κάλυψε ο Μπετόβεν και συνθέτες του τέλους του 19ου αιώνα. Στην επιφάνεια της μουσικής του Μότσαρτ υπάρχει λαμπρότητα και ευθυμία, ενώ στο βάθος υποβόσκει μια σκοτεινή φλέβα μελαγχολίας, που δίνει στα έργα του μια αμφιθυμία αδιάλειπτα μαγευτική και προκλητική. Με τον Μότσαρτ ο κλασικισμός φτάνει στο αποκορύφωμά του.
«Ο Μότσαρτ είναι η μουσική», είπε ένας κριτικός και οι περισσότεροι συνθέτες μετά το 1791 συμφωνούν!! Κι όπως έγραφε ο Λουΐς Βεγιό
«ο Μότσαρτ, που είχε και το όνομα Χρυσόστομος, έμεινε για μας εκείνο που ήταν για το περιβάλλον του, το “χρυσό στόμα” του 18ου αιώνα».
Το αδιάκοπα αναγεννώμενο θαύμα της νεώτερης μουσικής!
«Ο Μότσαρτ σπάνια άγγιζε όργανο όταν συνέθετε.
Βημάτιζε μέσα στο δωμάτιο και δεν ήξερε τι γινόταν γύρω του»
Konstans Weber-Mozart
η σύζυγος
«Νομίζω πως αν δεν είχε λάβει την εξαίρετη ανατροφή που του δώσατε, θα μπορούσε να’ χε γίνει ο χειρότερος παλιάνθρωπος»
Αντρέας Σάχνερ-οικογενειακός φίλος
προς τον πατέρα του Μότσαρτ
«Αγαπημένη μου μαμά, δεν μπορώ να σου γράψω πολλά, γιατί τα δάχτυλά μου πονάνε πάρα πολύ απ’ τα τόσα ρετσιτατίβα που έγραψα. Παρακαλώ τη μανούλα μου να προσεύχεται για μένα, να πετύχει η όπερά μου και να μπορέσουμε να ξαναβρεθούμε όλοι μαζί αγαπημένοι»
Ο Mozart στα 15 του χρόνια,
από το Μιλάνο σε γράμμα προς τη μητέρα του
λίγο πριν παιχθεί η όπερά του «MITRIDATE, RE DI PONTO»
«Αυτό το παιδί θα μας κάνει όλους να ξεχαστούμε…»
Johann Adolph Hasse (1699-1783)
Συνθέτης και μεσόφωνος
