Ο ΣΥΝΘΕΤΗΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ
Γράφει η Νατάσα Παπαστάθη, καθηγήτρια μουσικής
Antonio Vivaldi (1678-1741)
«Ήμουν μαέστρος…τριάντα χρόνια και πάντα χωρίς σκάνδαλα»
Antonio Vivaldi
Ο κοκκινομάλης παπάς
Ιταλός συνθέτης και βιολιστής της εποχής Μπαρόκ.
Πήρε τα πρώτα μαθήματα βιολιού από τον πατέρα του που ήταν κι εκείνος βιολιστής και στα νεανικά του χρόνια περιόδευαν μαζί κι έδιναν συναυλίες. Διδάχθηκε σύνθεση από τον Giovanni Legrenzi, έναν διάσημο συνθέτη του μπαρόκ και διευθυντή της χορωδίας στην Βασιλική του Αγίου Μάρκου. Σε αρκετά νεαρή ηλικία έγινε παπάς, πράγμα που δεν το επιθυμούσε εκ βαθέων, κατευθυνόμενος από την οικογένειά του για βιοποριστικούς λόγους. Όμως, εξαιτίας του άσθματος από το οποίο υπέφερε, απαλλάχθηκε από τα καθήκοντά του μετά από έναν μόλις χρόνο. Για τον ίδιο ακριβώς λόγο δεν μπόρεσε να μάθει πνευστά όργανα και περιορίστηκε στο βιολί που τόσο αγαπούσε. Λίγο αργότερα, προσλήφθηκε στο Ospedalle della Pieta, ένα ορφανοτροφείο κοριτσιών,
στο οποίο εργάστηκε διδάσκοντας μουσική και συνθέτοντας έργα ειδικά για τα ορχηστρικά και φωνητικά σύνολα του ιδρύματος.
Το μοναδικό ύφος του έφερε επανάσταση στο ευρωπαϊκό μουσικό πανόραμα του πρώτου μισού του 18ου αιώνα. Η ρυθμική δύναμη και η αχαλίνωτη φαντασία του τον κατατάσσουν στην πρώτη θέση της ιταλικής οργανικής μουσικής. Στα κοντσέρτα των «Τεσσάρων εποχών», το διασημότερο έργο του και το πρώτο αριστούργημα «περιγραφικής μουσικής», το ύφος του αποκαλύπτει όλη τη χαρούμενη και επικοινωνιακή αμεσότητά του. Το έργο αυτό βασίστηκε πάνω σε σονέτα (14στιχα ποιήματα), τα οποία έγραψε ο ίδιος.
Ανάμεσα στους συνθέτες που εκτιμούσαν τον Βιβάλντι, ήταν ο Μπαχ, ο οποίος μετέγραψε 10 κοντσέρτα του συνθέτη για τσέμπαλο ή εκκλησιαστικό όργανο. Όπως ο ίδιος ο Μπαχ, έτσι και η μουσική του Βιβάλντι ξεχάστηκε για πολλά χρόνια. Αλλά τον 20ο αιώνα και ιδιαίτερα από την εποχή της αναβίωσης του ενδιαφέροντος για τις αυθεντικές εκτελέσεις της μουσικής μπαρόκ, η μουσική του Ιταλού συνθέτη έχει αποκατασταθεί. Πρόσφατες ανακαλύψεις έργων του συνθέτη αποτελούν δύο ψαλμοί των έργων Nisi Dominus και Dixit Dominus, που ανακαλύφθηκαν το 2003 και το 2005 αντίστοιχα, από τον Αυστριακό ειδικό Janice Stockigt. Η χαμένη όπερα του Βιβάλντι Agrippo ανακαλύφθηκε ξανά το 2006 από τον μαέστρο και τσεμπαλίστα Ondřej Macek, του οποίου η ορχήστρα παρουσίασε το έργο στο Κάστρο της Πράγας, στις 3 Μαΐου του 2008, για πρώτη φορά μετά το 1730.
Ενώ κάποτε θεωρούνταν ο κατ’ εξοχήν συνθέτης έργων για έγχορδα, τώρα αναγνωρίζεται η αξία του και ως συνθέτη εκκλησιαστικής μουσικής και όπερας – έγραψε 94 όπερες αλλά σήμερα σώζονται λιγότερες από 50. Εκτόε από τις « Τέσσερις Εποχές», επίσης πο΄΄υ δημοφιλές και γνωστο έργο του είναι το Gloria. Κανένας συνθέτης δεν έκανε τόσα πολλά για να καθιερώσει το τσέλο ως σόλο όργανο. Άλλωστε, έδειξε ζωηρό ενδιαφέρον και για τη χρησιμοποίηση ασυνήθιστων οργάνων. Eίναι ακριβώς αυτή η ατέλειωτη ποικιλία και εφευρετικότητα της δουλειάς του που τον κάνει αγαπητό 300 χρόνια μετά τη γέννησή του!
Η μουσική του συμπεριλαμβάνεται στις θεωρίες περί επίδρασής της στην ανθρώπινη συμπεριφορά και χρησιμοποιείται στη μουσικοθεραπεία.
«Ο κληρικός Αντόνιο Βιβάλντι, ασύγκριτος ερμηνευτής του βιολιού, ο επονομαζόμενος Κόκκινος Παπάς, εκτιμώμενος για τις συνθέσεις και τα κοντσέρτα του, κέρδιζε στον καιρό του περισσότερα από 50.000 δουκάτα, αλλά εξαιτίας υπερβολικής σπατάλης πέθανε φτωχός στη Βιέννη»
Πιέρο Γκραντενίγκο –ευγενής
