Ο ΣΥΝΘΕΤΗΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ
Γράφει η Νατάσα Παπαστάθη, καθηγήτρια μουσικής
Διονύσιος Βισβάρδης (1910–1999)
Ο Συνθέτης των Εμβατηρίων
Έλληνας συνθέτης και κλαρινετίστας
Ο Διονύσιος Βισβάρδης γεννιέται στη Ζάκυνθοτο 1910 σε μουσικό περιβάλλον, καθώς ο πατέρας του είναι διακεκριμένος μουσικός της Φιλαρμονικής της Ζακύνθου. Εδώ, μαθαίνει και ο ίδιος μουσική, συγκεκριμένα κλαρινέτο, στο οποίο διακρίνεται και πολύ σύντομα γίνεται το πρώτο κλαρινέτο της Φιλαρμονικής με υψηλό τεχνικό επίπεδο. Με το τέλος της εφηβείας του μετακομίζει στη Θεσσαλονίκη, όπου κατατάσσεται στη Μπάντα του Γ Σώματος Στρατού ως κλαρινετίστας, διδάσκει κλαρινέτο στο Κρατικό Ωδείο, ενώ παράλληλα διδάσκεται πιάνο, ανώτερα θεωρητικά και μουσική δωματίου από κορυφαίους Έλληνες μουσουργούς και αποφοιτά με πτυχία, πιάνου, αρμονίας, αντίστιξης, ενοργάνωσης. Ταυτόχρονα συμμετέχει στη συμφωνική ορχήστρα του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκηςως πρώτο κλαρινέτο.
Η φήμη του αυτή ως σολίστα εξαπλώνεται στους μουσικούς κύκλους της πόλης κι έτσικαλείται να πλαισιώσει διάφορες ορχήστρεςSalon, οι οποίες κάνουν τις εμφανίσεις τους σε μεγάλα κέντρα και ξενοδοχεία, άλλοτε ως κλαρινετίστας κι άλλοτε ως πιανίστας. Επίσης, συμμετέχει στις ορχήστρες των θιάσων οπερέτας που επισκέπτονται την Θεσσαλονίκη, αλλά καιστην ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Κατά την περίοδο του εμφυλίου, αποσπάται στην 11η Μεραρχία την οποία και ακολουθεί σε όλες τις μετακινήσεις της, τόσο στη βορειοδυτική Μακεδονία, όσο και στην Ήπειρο. Μέσω αυτών των ταξιδιών, του δίδεται η ευκαιρία να έρθει σε επαφή με την παραδοσιακή μουσική των περιοχών αυτών, η οποία και τον γοητεύει ιδιαίτερα.
Ο Διονύσιος Βισβάρδης διορίζεται διευθυντής μουσικού προγράμματος του Ραδιοφωνικού Σταθμού Ενόπλων Δυνάμεων Βορείου Ελλάδος, αποκτώντας έτσι τη δυνατότητα δημιουργίας μιας ραδιοφωνικής συμφωνικής ορχήστρας, αναλαμβάνει τη θέση του αρχιμουσικού της Φρουράς Αθηνών, διορίζεται διευθυντής του Ραδιοφωνικού Σταθμού Ενόπλων Δυνάμεων Αθηνών, ύστερα από προσωπική εντολή του αρχηγού του Γ.Ε.Σ. Συνταξιοδοτείταιαποστρατευόμενος με το βαθμό του ταγματάρχη εν αποστρατεία. Διατελεί αρχιμουσικός της Φιλαρμονικής του Δήμου Καλαμάτας, αναπτύσσοντας πολύπλευρη καλλιτεχνική αλλά και ευρύτερα οργανωτική δραστηριότητα, καθώς συνεργάζεται με τη χορωδία και τα μαντολινάτα της πόλης, λαμβάνοντας τον τιμητικό τίτλο του Επίτιμου Αρχιμουσικού της Φιλαρμονικής. Από τη μόνιμη εγκατάστασή του στην Αθήνα και μετά, αναπτύσσει και παιδαγωγική δραστηριότητα ως μέλος εξεταστικών επιτροπών Ωδείων. Επίσης, διατελεί καλλιτεχνικός διευθυντής του χορευτικού συγκροτήματος «Φιόρο του Λεβάντε» το οποίο κάνει εμφανίσεις στο εξωτερικό. Είναι τακτικό μέλος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών.
Οι πρώτες του συνθέσεις περιλαμβάνουν εμβατήρια, ανάμεσα στα οποία το δημοφιλέστατο «Περνάει ο στρατός της Ελλάδος», το οποίο παίρνει την έγκριση του Γ.Ε.Σ. και τον έπαινο του Αλέξανδρου Παπάγου,καθώς και άλλα έργα για μπάντα, ενώ αργότερα ακολουθούν έργα μουσικής δωματίου, συμφωνικής ορχήστρας, έργα για πιάνο, για σύνολα πνευστών, για χορωδία, τραγούδια, σκηνική μουσική. Οι συνθέσεις του είναι εμπνευσμένες από το ελληνικό δημοτικό τραγούδι, εικόνες της ελληνικής φύσης και βιώματα της ελληνικής ζωής.
Παράλληλα με την συνθετική του δραστηριότητα, δίνει ποικίλες διαλέξεις σε Αθήνα, Zάκυνθο, Καλαμάτα, με θέματα γύρω από τη μουσική όπως: «Η Ελληνική Μουσική από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα», «Η Ελληνική Μουσική και τα Δημοτικά μας τραγούδια στο αγώνα του 1821», «Η Μουσική στη Zάκυνθο», «Πειραματισμοί και αναζητήσεις πάνω στο χορωδιακό τραγούδι».
Για την προσφορά του στην τέχνη και τον πολιτισμό έλαβε τα εξής βραβεία: Χρυσός Σταυρός Β΄ Τάγματος του Φοίνικα για την προσφορά του στην πατρίδα, Αναμνηστικό Μετάλλιο (ως συμμετέχων στην εκστρατεία του 1940-41), Μετάλλιο της εν Αμερική Ενώσεως «Τάγμα Ιπποτών Αγίου Διονυσίου Ζακύνθου» «δια τας υπηρεσίας του προς τη Ζάκυνθο»,Έπαινος του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης,Έπαινος του Γενικού Επιτελείου Στρατού, Ευαρέσκεια του Γ.Ε.Σ., Ευχαριστήριο Ψήφισμα του Δήμου Ζακυνθίων και πολλά άλλα.
Από τον γάμο του με τη Στέλλα Αργυρίου, αποκτά την κόρη του Ράνια Βισβάρδη, η οποία αρχικά ασχολείται με την παραγωγή ραδιοφωνικών εκπομπών μουσικού περιεχομένου και αργότερα μονιμοποιείται στο 3ο Πρόγραμμα της Ε.Ρ.Α. αναπτύσσοντας πολύπλευρο δημιουργικό έργο τόσο εντός όσο και εκτός ραδιοφώνου. Ο εγγονός του συνθέτη Φρίξος-Διονύσιος Μόρτζος, ακολουθώντας κι αυτός μουσική πορεία, θεωρείται ένας από τους σημαντικούς πιανίστες της σύγχρονης γενιάς.
Ο Διονύσιος Βισβάρδης πεθαίνει τον Μάρτιοτου 1999 και κηδεύεται δημοσία δαπάνη,κατόπιν πρωτοβουλίας του τότε δημάρχου Αθηναίων Δημήτρη Αβραμόπουλου στο Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών.
Το 2010, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, τιμήθηκε η συμπλήρωση εκατό χρόνων από τη γέννηση του Διονύσιου Βισβάρδη, με τη διοργάνωση πολύμηνου πολιτιστικού αφιερώματος στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Τέχνης, που περιελάμβανε έκθεση προσωπικών καλλιτεχνικών ενθυμημάτων και κειμηλίων του μουσουργού, ιστορικά φωτογραφικά, χειρόγραφα και έντυπα ντοκουμέντα της ζωής και της δημιουργίας του, ρεσιτάλ έργων του και την έκδοση του Λευκώματος «Ο Ζακύνθιος ρομαντικός συνθέτης Διονύσιος Βισβάρδης μας ξεναγεί στα χορωδιακά τραγούδια του συνοδεία πιάνου ή a capella». Το υλικό των σημαντικών αυτών εκθεμάτων βρίσκεται από το 2014 στο Μουσείο Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων, ύστερα από δωρεά της οικογένειας Βισβάρδη.
