Γεώργιος Πονηρίδης (1887 – 1982)
«Εχθρός δε της ελληνικής μουσικής τέχνης δεν είναι μόνο ο άμουσος, ο ανίδεος ή ο ανίκανος, αλλά και κάθε μεγαλορρήμων που, εκτοξεύοντας σοφιστείες, εργάζεται έστω και καλή τη πίστει εναντίον της προόδου της φυλής, της δικής μας αιώνιας ελληνικής φυλής, με τα ίδια προαιώνια
και πάντα σε κίνηση ιδανικά!»
Γεώργιος Πονηρίδης
Ο εξαίσιος ηχητικός διακοσμητής
Έλληνας συνθέτης
Ο Γεώργιος Πονηρίδης γεννιέται το 1887 στη Χαλκηδόνα Κωνσταντινούπολης. Οι πρώτες του μουσικές σπουδές περιλαμβάνουν μαθήματα βιολιού, πνευστών και βυζαντινής μουσικής. Αποκτά αξιόλογη πρακτική εμπειρία της ψαλτικής τέχνης στο ναό της Αγίας Ευφημίας και των πνευστών στη μπάντα του Ελληνογαλλικού Λυκείου όπου φοιτά. Στα είκοσι τρία του χρόνια αρχίζει σπουδές στο Ωδείο των Βρυξελλών, όπου μελετά βιολί και θεωρητικά με αξιόλογους δασκάλους. Ολοκληρώνοντας με Δίπλωμα τις γνώσεις του στο βιολί, συνεχίζει τις σπουδές στη σύνθεση, ενώ ταυτόχρονα εργάζεται ως βιολονίστας στη Βασιλική Όπερα και γράφει τις πρώτες του συνθέσεις. Μελετά αντίστιξη και σύνθεση με τους Βενσάν ντ’ Ιντύ και Αλμπέρ Ρουσέλ στη Schola Cantorum του Παρισιού. Η γνώση της βυζαντινής μουσικής και η αγάπη του για το μονοφωνικό εκκλησιαστικό μέλος τον ωθούν να εμβαθύνει και στο δυτικό γρηγοριανό μέλος, το οποίο μελετά με τον Αμεντέ Γκαστουέ. Μετά την αποφοίτησή του από τη Schola Cantorum, συνεχίζει να συνθέτει και να εργάζεται ως βιολιστής στο Βέλγιο, τη Γαλλία και τη Γερμανία καθώς και ως διευθυντής χορωδίας στη γαλλική πρωτεύουσα. Τιμάται με το γαλλικό παράσημο «Palmes Academiques».
Στα πρώτα χρόνια της εγκατάστασής του στην Αθήνα, ασχολείται κυρίως με τη σύνθεση σκηνικής μουσικής. Διατελεί επίσης τμηματάρχης μουσικής στο Υπουργείο Παιδείας και μέλος του Ανώτατου Διοικητικού Συμβουλίου Μουσικής, αρθρογραφώντας ταυτόχρονα στον ελληνικό και ευρωπαϊκό Τύπο.
Έγραψε πολλές συμφωνίες και έργα για πιάνο, τα οποία εκτελέστηκαν κατά την περίοδο κυρίως από τη δεκαετία του 1930 ως και τη δεκαετία του 1950. Έγραψε επίσης μουσική δωματίου, φωνητική και ορχηστρική μουσική, μουσική για αρχαίο δράμα.
Ο Γεώργιος Πονηρίδης είναι μια διακριτική φιγούρα στο χώρο της λόγιας Ελληνικής μουσικής. Η αγάπη του για τη βυζαντινή μουσική τον κατευθύνει στο να βρει στην παράδοση μια πηγή έμπνευσης, την οποία προσαρμόζει σε νέα συνθετικά ιδιώματα και τεχνικές. Στο μουσικό του ύφος κυριαρχεί η ρέουσα μελωδική γραμμή, ενώ είναι εμφανής η επίδραση της βυζαντινής και δημοτικής παράδοσης εξίσου στα τονικά, μελωδικά και ρυθμικά στοιχεία των έργων του. Παράλληλα δεν τον άφησαν αδιάφορο τα σύγχρονα συνθετικά ρεύματα και οι ασυνήθιστοι οργανικοί συνδυασμοί.
Η συνθετική του τεχνοτροπία βασίζεται στον σειραϊσμό, σε ένα πολύ ιδιαίτερο σύστημα που δημιούργησε ο ίδιος και ονόμαζε «απόλυτο διάφωνο». Θεωρείται από τους πλέον «ευρωπαϊκά» εξελιγμένους Έλληνες συνθέτες. Τον χαρακτηρίζει εκλεπτυσμένη αισθητική, πολυτροπία, εξευγενισμένοι ρυθμοί, καθώς και οι προαναφερείσες επιρροές. Χαρακτηρίστηκε ως «εξαίσιος ηχητικός διακοσμητής» από διάσημο Γάλλο μουσικοκριτικό.
Τμήμα του Αρχείου του συνθέτη, ανέγγιχτο μετά το θάνατό του, βρίσκεται στην κατοχή της Μεγάλης Μουσικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδας «Λίλιαν Βουδούρη» από το 2001. Αποτελείται από χειρόγραφες παρτιτούρες και κείμενα, αποκόμματα τύπου, ποικίλα έντυπα και φωτογραφίες.
Πέθανε στην Αθηναϊκή Κλινική έπειτα από ολιγόμηνη ασθένεια τον Μάρτιο του 1982.
