Ο ΣΥΝΘΕΤΗΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ
Γράφει η Νατάσα Παπαστάθη, καθηγήτρια μουσικής
Αιμίλιος Ριάδης (1886 – 1935)
«Ο Σούμπερτ της Ελλάδος»
Μανώλης Καλομοίρης
Έλληνας συνθέτης, πιανίστας και ποιητής,
από τους σημαντικότερους συνθέτες της Ελληνικής Εθνικής Σχολής.
Ο Αιμίλιος Ριάδης γεννιέται στη Θεσσαλονίκη το 1886. Ο πατέρας του είναι φαρμακοποιός αυστροουγγρικής καταγωγής με ελληνικές ρίζες, φέροντας το επώνυμο Κου ή Χούης. Ξεκινά τις μουσικές σπουδές του στη Θεσσαλονίκη έχοντας καθηγητή στο πιάνο και στα θεωρητικά το Δημήτρη Λάλα, ο οποίος με τη σειρά του ήταν ο μοναδικός Έλληνας μαθητής του Βάγκνερ, και τις ολοκλήρωσε στη Βασιλική Ακαδημία Τεχνών του Μονάχου. Κατευθύνεταιστο Παρίσι όπου μελετώντας με τον Σαρπαντιέκαι τον Ραβέλ έρχεται σε επαφή με τον ιμπρεσιονισμό. Εδώ γνωρίζει και δημιουργεί φιλίες με τον Flοrant Schmitt, τον René Lenormand, συνθέτη και διευθυντή της Εταιρείας Συναυλιών «Le Lied en tous pays», τους συνθέτες Manuel de Falla και GeorgesEnescu, τους μουσικοκριτικούς Léon Vallas και Μιχαήλ-Δημήτρη Καλβοκορέση. Γνωρίζει επίσης συμβολιστές ποιητές των οποίων μελοποιεί ποίηματα.
Επιστρέφοντας στη Θεσσαλονίκη διορίζεται αρχικά ως καθηγητής πιάνου και μετά το 1918 ως υποδιευθυντής του νεοσύστατου Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης, θέση την οποία κρατά μέχρι τον θάνατό του. Τη
δεκαετία του 1930 συνεργάζεται με το Μακεδονικό Ωδείο του Επαμεινώνδα Φλώρου, όπου διδάσκει θεωρητικά. Γράφειμουσικοκριτικά σημειώματα σε έντυπα μέσα και στο περιοδικό «Μουσικά Χρονικά», ενώ προσυπογράφει την ίδρυση του σωματείου «Ένωσις Ελλήνων Μουσουργών». Διατηρεί στενή φιλική σχέση, μέσω αλληλογραφίας κυρίως, με τον ποιητή Κωστή Παλαμά. Εκδηλώνει έντονο ενδιαφέρον για την αρχαία τραγωδία και μελοποιεί χορικά από την «Εκάβη» του Ευρυπίδη, ενώ συμμετέχειστην προσπάθεια αναβίωσης των Δελφικών Εορτών, που έγινε από τον εθνικιστή λογοτέχνη Άγγελο Σικελιανό.
Το 1923 του απονέμεται το Εθνικό Βραβείο Τέχνης και Επιστήμης. Γνωρίζει πέντε γλώσσες. Το ενδιαφέρον του για την ιστορία και τον πολιτισμό των λαών της Ανατολής επηρεάζει τη στροφή του προς την «ανατολική» χροιά αρμονιών και ποικιλμάτων, που χαρακτηρίζει όσες συνθέσεις του εμπνέονται από το δημοτικό τραγούδι. Υπήρξε ο πρώτος που εισήγαγε το ελληνικό δημοτικό τραγούδι στις δυτικές κλασικές φόρμες, διατηρώντας την ιδιάζουσα αρμονική και ρυθμική δομή του. Η τεχνική του φανερώνει γνώση της «ανατολικής» τεχνικής στην επεξεργασία και ανάπτυξη των μελωδιών. Τα τραγούδια του αποτελούν μικρά αριστουργήματα και αυτός είναι ο λόγος που συχνά παρομοιάστηκε με τον Βολφ και τον Μουσσόργσκυ. Έγραψε περίπου 200 κύκλους τραγουδιών, στα οποία ο ίδιος έχει γράψει και τους στίχους. Ακόμη έγραψε όπερες, μουσική δωματίου, σκηνική και φωνητική μουσική, έργα για πιάνο κ.α. Ως ποιητής χρησιμοποίησε το ψευδώνυμο Ελευθεριάδης κα τα σπουδαιότερα έργα του είναι τα ποιήματα «Σκιαί και όνειρα», «Το πέρασμα των δυο αγαπημένων», «Μακεδονικόν ημερολόγιον». Τα ποιήματά του διακατέχονται από γνήσιο πατριωτισμό της εποχής. Θεωρείται ο μόνος, ίσως, Έλληνας ιμπρεσιονιστής.
Μέρος του αρχείου του Ριάδη, το οποίο αποτελείται από χειρόγραφες παρτιτούρες και κείμενα, αποκόμματα τύπου, ποικίλα έντυπα και φωτογραφίες, δωρήθηκε στη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας «Λίλιαν Βουδούρη» το 2000, από την κυρία Ισμήνη Τζερμιά-Σακελλαροπούλου. Στην ψηφιοποιημένη συλλογή συμπεριλαμβάνεται και το τμήμα του αρχείου που κατέχει το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης, στο οποίο διατέλεσε διευθυντής ως το θάνατο του, αντίγραφο του οποίου διατηρεί η Βιβλιοθήκη. Το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης διαθέτει αίθουσα με το όνομα του συνθέτη.
Πεθαίνει στη Θεσσαλονίκη το 1935, μετά από νοσηλεία, λόγω πολλαπλών εγκεφαλικών.
«ΟMussorgsky της Ελλάδας»
Florent Schmitt
«Ο μεγαλοφυής μαθητής μου»
Maurice Ravel
«Ο μέλλοντας αητός της μουσικής»
Δημήτρης Λάλας
«….ο ενθουσιώδης ψάλτης, ο ηλεκτρίζων τας ψυχάς, ο διά των νευρωδών του ασμάτων εξυμνών και κρατύνων τους υπέρ της ελληνικής Ιδέας ευγενείς αγώνας»
Κωνσταντίνος Σκόκος
