Ο κ. Αδάμος Κατσαντώνης. γεννήθηκε στην Αμμόχωστο. Σπούδασε σύνθεση στην Ελλάδα, κάθε γωνιά της οποίας γύρισε, παρουσιάζοντας τον πολιτισμό και το πρόβλημα της Κύπρου, μέσα από τη μουσική του.
Είναι το πέμπτο μέλος της οικογένειας των διαλεκτικών ποιητών Κατσαντώνηδων από την Δερύνεια, ο ίδιος δε γράφει τόσο στη Κυπριακή διάλεκτο, όσο και στη Πανελλήνιο Δημοτική. Πολλά ποιήματά του, πέραν από τις ποιητικές του συλλογές, έχουν δημοσιευθεί σε εφημερίδες και περιοδικά, σε Κύπρο και Ελλάδα. Ασχολείται με πλείστα είδη μουσικής σύνθεσης, όμως η πλειοψηφία των έργων του έχει σαν κεντρικό άξονα την Κύπρο, είτε σαν αγώνας, είτε σαν πολιτισμός. Το ίδιο και με τα δισκογραφημένα του έργα, τα οποία στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι Κυπροκεντρικά. Θεωρείται εκ των κυριοτέρων εκπροσώπων της σύγχρονης Κυπριακής μουσικής δημιουργίας, καθώς και ο δισκογραφικά πολυγραφότερος όλων των συνθέτων. Είναι ο κατεξοχήν ethnic συνθέτης της Κύπρου. Διετέλεσε μουσικός διευθυντής λαογραφικών ομίλων, οργανώνοντας παραδοσιακά μουσικά σχήματα, και διδάσκοντας παραδοσιακή μουσική. Σημαντικό ποσοστό στις συνθέσεις του κατέχει η σοβαρή μουσική, η κατά κόσμον κλασική. Ο συνθέτης καταφέρνει και συνταιριάζει πολύ έντεχνα τα Κυπριακά μοτίβα μέσα από τη γενικότερη δομή των κλασικών φορμών, αλλά και μέσα από τις ελεύθερες κλασικές του συνθέσεις. Μοτίβα από την παραδοσιακή μουσική άλλων χωρών, συναντώνται τακτικά στις συνθέσεις του, εναλλασσόμενα με τα παραδοσιακά μοτίβα της Κύπρου.
Έχει περιοδεύσει σε πολλές χώρες του εξωτερικού, σε διεθνή και παγκόσμια φεστιβάλ, όπου παρουσίασε τη μουσική του, και απέσπασε αρκετά πρώτα διεθνή βραβεία, διακρίσεις και τιμητικές, αλλά και εξαίρετες κριτικές. Οι σοβαρές του συνθέσεις κυκλοφορούν στο παγκόσμιο ρεπερτόριο, και ερμηνεύονται από καταξιωμένους καλλιτέχνες.
Διετέλεσε ιδρυτικό μέλος και Οργανωτικός Γραμματέας της Παγκύπριας Συντεχνίας Επαγγελματιών Καλλιτεχνών ΠΑ.ΣΥΝ.Ε.Κ, είναι ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Μουσικών, Αμμοχώστου Λάρνακας, Λευκωσίας, Πρόεδρος του Jose Marti Association, αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Δασκάλων πιάνου ΕΡΤΑ (Κύπρου) Πρόεδρος του Συνδέσμου Κυπρο-Κορετικής Κουλτούρας και ο επίσημος εκπρόσωπος στη Κύπρο της Διεθνούς οργάνωσης KFA (Korea Friends Association). Είναι διεθνής ακτιβιστής σε θέματα πολιτισμού και δημοκρατίας,, έχει λάβει μέρος σε πολλά διεθνή πολιτιστικά συνέδρια, και είναι ένα από τα 10 ιδρυτικά μέλη της παγκόσμιας οργάνωσης «IN DEFENCE OF HUMANITY», μαζί με τον Gabriel Garthia Marces. Είναι μέλος της διεθνούς οργάνωσης Μουσικοί Χωρίς Σύνορα (MUSICIANS WITHOUT BORDERS). Ασχολείται με λαογραφικά θέματα, έχει εκδώσει πολλές λαογραφικές μελέτες, ενώ αρκετές άλλες παραμένουν ανέκδοτες, ασχολείται με μουσική και άλλη αρθρογραφία, και κατά καιρούς συνεργάζεται με διάφορους ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς.
Για πολλά χρόνια, ερευνά, επιμελείται και παρουσιάζει διάφορες κυπρολογικές και λαογραφικές εκπομπές από το ΡΙΚ, όπως, «ΠΕΡΙ ΚΥΠΡΟΥ», «ΤΟ ΣΤΡΑΦΕΙΝ ΣΤΕΣ ΡΙΖΕΣ ΜΑΣ», «ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ ΜΑΣ «ΚΥΠΡΙΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΥΤΕΣ» και «ΚΥΠΡΙΩΝ ΡΙΜΕΣ». Στο Αδάμο Κατσαντώνη είχε ανατεθεί για πρώτη φορά η μελέτη και παρουσίαση του πλουσιότατου παραδοσιακού μουσικού αρχείου του ΡΙΚ, μέσα από την εκπομπή «APXEIO KAI ΠΑΡΑΔΟΣΗ».
To 2002 ανακηρύχτηκε ομόφωνα από το Δημοτικό Συμβούλιο Αμμοχώστου, ως Πρέσβης Καλής Θέλησης της Κατεχόμενης Πόλης, και έκτοτε μεταφέρει προσωπικά μηνύματα του εκάστοτε Δημάρχου Αμμοχώστου, σε ηγέτες και διάφορες άλλες προσωπικότητες άλλων χωρών.
Το 2003 κατήλθε ως υποψήφιος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, επικεφαλής κίνησης καλλιτεχνών, με σύνθημα τον πολιτισμό.
Από τις αρχές του 2018 κατέχει την θέση του Γραμματέα του Πολιτικού Γραφείου του Κόμματος ΕΟΠ (ΕΓΩ Ο ΠΟΛΙΤΗΣ), καθώς και υπεύθυνος του Γραφείου Πολιτισμού του ιδίου κόμματος.
Το 2021 αναγορεύτηκε ως Πρέσβης Καλής Θέλησης της Κυπριακής Ομοσπονδίας Τοξοβολίας.
Έχει εκδώσει 33 δίσκους και 54 βιβλία.
Συνέντευξη στον συνεργάτη μας Χάρη Μαντέλλο
Ερ: Κύριε Κατσαντώνη σας ευχαριστώ για την παραχώρηση της συνέντευξης. Στο ξεκίνημά σας υπήρξε κάποιο ιδιαίτερο κίνητρο ή έναυσμα που σας οδήγησε στον δρόμο της μουσικής;
Απ: Εγώ σας ευχαριστώ για τη συνέντευξη. Tο ότι ακολούθησα την μουσική, δεν ήταν κάτι για το οποίο κάθισα κάποτε για να προβληματιστώ και να πάρω τις αποφάσεις της ζωής μου. Ήταν κάτι που είχε έρθει από μόνο του, σαν μια φυσιολογική εξέλιξη, που είχε αφετηρία τα γεννοφάσκια μου. Γεννήθηκα σ΄ ένα σπίτι που έμοιαζε με μικρό ωδείο. Ήμασταν πολυμελής οικογένεια, και όλα τα μεγαλύτερα αδέλφια μου είχαν και κλίση, αλλά και σχέση με τη μουσική. Παρόλο ότι δεν ήμασταν πλούσια σε εισοδήματα οικογένεια, εντούτοις οι γονείς μας, φιλότεχνοι και οι δυο δεν φείσθηκαν χρημάτων, στέλνοντάς μας όλους στα ωδεία. Η μητέρα μου ήταν εξαιρετική τραγουδίστρια, όταν έπλενε τα πιάτα και τραγουδούσε όλη η γειτονιά την άκουγε και την θαύμαζε. Ο πατέρας της ήταν λαϊκός ποιητής, λαουτάρης και καλλίφωνος ψάλτης, και κοντά του μαθήτευσα για αρκετά χρόνια, παίρνοντας παράλληλα και μαθήματα βυζαντινής μουσικής στην Αμμόχωστο. Από τη μεριά του πατέρα μου, τόσο αυτός, όσο και ο πατέρας του, ήσαν σπουδαίοι λαϊκοί ποιητές, τους οποίους στη Κύπρο λέμε και τραγουδιστές, αφού η κυπριακή ποίηση περισσότερο τραγουδιέται παρά απαγγέλλεται. Σε αυτό το άμεσο περιβάλλον γεννήθηκα και μεγάλωσα. Από πιτσιρικάς, πλησίαζα δειλά-δειλά τις ορχήστρες που έπαιζαν σε δεξιώσεις και φεστιβάλ, είτε μοντέρνα είτε παραδοσιακή μουσική, εισχωρούσα και έπαιζα ό,τιμπορούσα να πάρω στα χέρια μου. Ευτυχώς που δεν με αποπήρε κανείς, αντιθέτως με ενεθάρρυναν οι μουσικοί, έτσι πιτσιρικάς που ήμουν, και χωρίς να το καταλάβω, βρέθηκα στον κόσμο της μουσικής. Αργότερα βέβαια, όταν θα έπρεπε να πάρω τις οριστικές μου αποφάσεις, ήδη είχα στα χέρια μου κάποια πρώτα πτυχία της μουσικής, μέχρι που συνέχισα μέχρι να πάρω το δίπλωμά μου στη σύνθεση.
Ερ: Ο αξέχαστος πατέρας σας Κώστας Κατσαντώνης ήταν μια σημαντική ποιητική προσωπικότητα της Κύπρου και συγκαταλέγεται στους μεγαλύτερους διαλεκτικούς ποιητές του νησιού. Τι θυμάστε περισσότερο από αυτόν και πόσο σας βοήθησε στα καλλιτεχνικά σας βήματα;
Απ: Ο πατέρας μου ήταν ένας σοφός και άγιος άνθρωπος, απλός και καταδεκτικός, στωικός, με πολύ βαθύ χιούμορ και αυτοσαρκασμό. Τα ποιήματά του αποτελούσαν το απαύγασμα των εμπειριών του από τη ζωή, εμπειρίες οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις ήσαν τραγικές. Όντας διαβητικός από τα νεανικά του χρόνια, έχασε αργότερα το ένα του πόδι, και αργότερα τυφλώθηκε. Όμως, όπως έγραψε κι ο ίδιος, ήταν τότε που άρχισε να βλέπει καλύτερα, αφού έβλεπε πια με τα μάτια της ψυχής, και μπορούσε να αισθανθεί και να «δει» πράγματα που προηγουμένως αδυνατούσε. Μας μεγάλωσε με αρχές και ιδανικά, μας δίδαξε την αλληλεγγύη και τη φιλανθρωπία, την υπομονή και την εγκράτεια και πάντοτε μας τόνιζε ότι ο άνθρωπος πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο των όσων δημιουργούμε. Όλα θα πρέπει να έχουν αφετηρία και τέλος την εξυπηρέτηση του ανθρώπου. Όπως σας είπα και προηγουμένως, μας ενεθάρρυνε να ασχοληθούμε με την σοβαρή μουσική, την ίδια στιγμή που άλλες οικογένειες έστελναν τα παιδιά τους στα χωράφια και στη βοσκή ζώων. Σ΄ εμένα προσωπικά «παρέδωσε» και την τιμημένη ποιητική σκυτάλη της οικογένειας, με την ευχή και προσδοκία να την ανεβάσω ακόμα πιο ψηλά, όπως γράφει και σε σχετικό ποίημά του.
Ερ: Έχοντας περιοδεύσει επί μακρόν τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό θα θέλαμε να μας πείτε αν έχετε βρει ευήκοα ώτα για το πρόβλημα της Κύπρου και πώς σχολιάζετε τις συνεχείς προκλητικές ενέργειες και δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου κ. Ερντογάν μετά και την πρόσφατη επίσκεψή του στα κατεχόμενα.
Απ: Κακά τα ψέματα, το κυπριακό δεν πουλάει πουθενά πια. Δεν απασχολεί τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, ούτε και τους κύριους τίτλους των ειδήσεων. Και ήταν αυτό που ήθελα να αλλάξω περιοδεύοντας σε πολλές χώρες. Αλλού είχαμε ελάχιστη ανταπόκριση, αλλού κάτι παραπάνω, και σε ελάχιστες περιπτώσεις, κατάφερα αυτό που αποτελεί ένα από τα μεγάλα μου όνειρα, δηλαδή να πηγαίνει ένας καλλιτέχνης σε μια χώρα, και να απασχολεί τα τοπικά μέσα με την παρουσία του, σε σχέση με το πρόβλημα της Κύπρου. Αυτό δεν το λέω για τον εαυτό μου, αυτό είναι το όραμά μου, να ανεβάσουμε δηλαδή το ενδιαφέρον των λαών μέσα από τον πολιτισμό, κύρια δε μέσα από τη μουσική. Αυτό το πέτυχα στην Κούβα, κύρια δε στην Λ.Δ. Κορέας, όπου η εκεί παρουσία μου δίνει πάντα την ευκαιρία για μεγάλη προβολή της Κύπρου. Εκεί πήγα 18 φορές, και είμαι περήφανος που έκανα τη χώρα αυτή να μας αγαπά και να μας δίνει τη μερίδα του λέοντος σε προβολή. Μακάρι, η κάθε Κορέα να είχε τον δικό της Αδάμο. Σήμερα που απαντάω στις ερωτήσεις σας, 20 Ιουλίου, επέτειος της τουρκικής εισβολής, ο Ερντογάν πήγε στην πολυαγαπημένη μου πόλη, την Αμμόχωστο όπου γεννήθηκα και περπάτησα μέχρι το 1974, και δια στόματος του υποτελή του, κυρίου Τατάρ, μας είπε ακόμα μια φορά προκλητικά, ότι η πόλη ανήκει όχι σε αυτούς που την έχτισαν, αλλά σε αυτούς που την σφετερίζονται. Μας πέταξε και το μήλο της έριδος, για επιστροφή υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση, και προβλέπω μεγάλο διχασμό μεταξύ μας. Δυστυχώς δεν έχουμε ηγέτες που να προλαβαίνουν και να αποτρέπουν τις εξελίξεις, παρά μόνο να τρέχουν πίσω από αυτές. Κάθε κουβέντα του Ερντογάν για την Κύπρο, αποτελεί ιταμή πρόκληση στα αισθήματά μας. Βλέπουμε όμως ότι μια μερίδα προοδευτικών Τ/Κ μποϋκόταραν την επίσκεψη του νεοσουλτάνου στη Κύπρο, και αυτό είναι πολύ ενθαρρυντικό, στον κοινό αντικατοχικό αγώνα που διεξάγουμε. Ο Ερντογάν θεωρεί τον εαυτό του άτρωτο, συμπεριφέρεται με άμετρη αλαζονεία έναντι του υπόλοιπου πλανήτη, και αυτό πιστεύω ότι θα βάλει σε μεγάλες περιπέτειες τον τουρκικό λαό.
Ερ: Όταν συνθέτετε έχετε κάποιο συγκεκριμένο όραμα στο μυαλό σας ή μπορεί να ενσωματώσετε και άλλα στοιχεία που μπορεί να προκύψουν; Βάσει ποιων χαρακτηριστικών θεωρείτε αξιοπρεπές ένα καλλιτεχνικό αποτέλεσμα;
Απ: Η σύνθεση αποτελεί την απόλυτη δημιουργική ελευθερία. Βάζεις μια φόρμα στο μυαλό σου, όμως στη πορεία όλα μπορεί να αλλάξουν, όλα μπορούν να ενταχτούν. Το γενικό πλαίσιο είναι εκεί, όμως μέσα σε αυτό μπορείς να κάνεις ό,τι θες, φτάνει αυτό να σε γεμίζει και να σε ικανοποιεί. Η καλλιτεχνική δημιουργία, για να εκπέμπει ήθος και αξιοπρέπεια, θα πρέπει πάνω απ΄όλα να είναι αληθινή, όχι εξεζητημένη, και να αρέσει πρώτιστα στον ίδιο τον πλάστη της, να έχει το απαιτούμενο αισθητικό αποτέλεσμα, αλλά και να περιέχει τη σφραγίδα της δημιουργικής γνώσης και επιστημοσύνης του συνθέτη. Όταν γράφω ένα συγκεκριμένο έργο, προσπαθώ να δημιουργήσω μέσα μου την κατάλληλη ατμόσφαιρα, που θα με οδηγήσει στην πολυπόθητη έμπνευση. Χωρίς έμπνευση και πάθος δεν μπορώ ποτέ μου να δημιουργήσω, είναι σαν να κοροϊδεύω τον ίδιο τον εαυτό μου, είναι σαν να κάνω έρωτα σε μια άψυχη πέτρα.
Ερ: Πώς θα αξιολογούσατε το σύγχρονο πολιτιστικό τοπίο της Κύπρου;
Απ: Ενώ η Κύπρος έχει πολλά ταλέντα, εντούτοις το γενικό πλαίσιο πολιτισμού είναι απογοητευτικό. Ο πολιτισμός διαχειρίζεται ακόμα από ανθρώπους που δεν έχουν σχέση με το αντικείμενο, εξαρτάται εν πολλοίς από πολιτικές αποφάσεις, και από άτομα αλλεργικά στον πολιτισμό. Η πολιτισμική υποδομή είναι πενιχρή, οι δε καλλιτέχνες στη πλειοψηφία τους ανοργάνωτοι, και άβουλοι ακόλουθοι των πολιτισμικά ανάλγητων κομμάτων. Υπάρχουν άτομα με ιδέες και προτάσεις που όμως δεν εισακούονται. Να φανταστείς ότι στο προηγούμενο Δ.Σ. της Συμφωνικής Ορχήστρας Κύπρου, υπήρχε μέλος μπουζουξής, και μπήκε εκεί με μοναδικό προσόν την κομματική του ταυτότητα, όπως συμβαίνει και με το νυν Δ.Σ. Το ρουσφέτι και η αναξιοκρατία, αυτό το εθνικό μας σπορ, επηρεάζει ασφαλώς και τον τομέα του πολιτισμού.
Ερ: Ως μέλος της διεθνούς οργάνωσης «Μουσικοί χωρίς σύνορα» ποια μηνύματα θέλετε να περάσετε για τον ενωτικό χαρακτήρα του πολιτισμού κόντρα στους πολέμους και τους διχασμούς;
Απ: Το κεντρικό σύνθημα της οργάνωσης αυτής είναι: «ΑΦΟΥ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΗΣΟΥΜΕ ΜΑΖΙ, ΤΟΤΕ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΚΑΙ ΝΑ ΖΗΣΟΥΜΕ ΜΑΖΙ». Οι «Μουσικοί χωρίς σύνορα» είναι μια ευγενική πρωτοβουλία, που σκοπό έχει να φέρνει κοντά ανθρώπους από αντιμαχόμενες πλευρές. Μέχρι στιγμής το έχει καταφέρει σε πολλές περιπτώσεις, και είδαμε να τραγουδάνε μαζί Βόσνιοι με Σλάβους, Παλαιστίνιοι με Ισραηλίτες, Ελληνοκύπριοι με Τουρκοκύπριους, Τούρκοι με Κούρδους και άλλοι. Βοηθάνε όπου και όπως μπορούν με συναυλίες, παρελάσεις σεμινάρια, δωρεές μουσικών οργάνων και με πολλούς άλλους τρόπους. Πιστεύω στη δύναμη του πολιτισμού, ως μια εναλλακτική διπλωματία, που όμως πηγάζει μέσα από τις καρδιές των καλλιτεχνών. Ο πολιτισμός ποτέ δεν δίχασε τους ανθρώπους, αντίθετα τους ημερεύει και τους φέρνει κοντά. Ας δώσουμε περισσότερη σημασία σε αυτού του είδους τη διπλωματία. Την έζησα και σαν Πρέσβης Καλής Θέλησης της Αμμοχώστου. Ο καλλιτέχνης μιλάει με συναίσθημα και συγκινεί, γίνεται πιο εύκολα αποδεκτός, καθώς και το μήνυμα που μεταφέρει. Θυμάμαι, που σε κάποια ένταση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, έστειλε η Ελλάδα τον Μίκη Θεοδωράκη για να εκτονώσει την κατάσταση. Βέβαια η πυραμίδα αυτής της οργάνωσης δεν με βρίσκει σύμφωνο, αφού δεν είναι αντιπροσωπευτική των μελών που την απαρτίζουν. Δηλαδή η επιτροπή είναι πάντα η ίδια, και αποτελείται από Ολλανδούς. Πρότεινα να γίνονται εκλογές και να αντιπροσωπεύονται όλες οι ήπειροι. Πρότεινα επίσης όπως δημιουργηθούν εθνικές επιτροπές σε κάθε χώρα, και αυτές να ορίζουν τους υποψηφίους τους.
Ερ: Έχετε κάποιο νέο καλλιτεχνικό σχέδιο που θα θέλατε να μας ανακοινώσετε;
Απ: Για μένα, απραξία σημαίνει θάνατος, πάντα δημιουργώ, είτε μουσικά, είτε ποιητικά, είτε συγγραφικά. Η πανδημία με τον κορονοϊό δεν μας επιτρέπει να κάνουμε ανακοινώσεις, αφού όλα βρίσκονται στον αέρα. Υπάρχουν προσκλήσεις για συναυλίες στο εξωτερικό, για φεστιβάλ και διαγωνισμούς, όμως είναι όλα υπό την αίρεση των εξελίξεων.
